ترانسفورماتورها در انواع مختلفی طراحی و تولید می‌شوند که یکی از آن‌ها ترانسفورماتور کم تلفات است. دغدغه تمام کارخانه‌ها صرفه جویی در مصرف انرژی است که ترانسفورماتورها هم از این مسئله جدا نیستند. اساسا ترانس‌ها با توجه به پارامترهای مختلفی همچون نوع طراحی، کاربرد و مواد اولیه که برای ساخت آن‌ها استفاده می‌شود دچار تلفات‌های متفاوتی می‌شوند. برای این که این تلفات را به حداقل برسانید بایستی مواد استفاده شده در سیم پیچ و هسته آن از کمترین تلفات برخوردار باشند. گفتنی است که تراسفورماتورهای کم تلفات را می‌توان با هدف بهبود راندمان و انرژی، مدیریت بهینه ولتاژ، صرفه جویی در هزینه و… استفاده کرد. در صورتی که از ترانس‌ها استفاده شود حدود 12% از مصرف انرژی کاهش داده می‌شود. در این مدل ترانس به صورت میانگین درصد تلفات در حالت بی‌باری و بار حدود 20% کاهش داده می‌شود. ترانس‌های مدل روغنی مخصوصا ترانسفورماتور توزیع روغنی (که به عنوان خنک کننده استفاده می‌شود) در میزان تلفات بسیار موثر واقع می‌شود. به همین دلیل برای کاهش تلفات ترانس از روغن‌هایی بر حسب استاندارد IEC 60296 ساخته شده‌اند، بایستی استفاده شود. از جمله مزیت‌هایی که برای ترانسفورماتور کم تلفات وجود دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- منجر به کاهش تلفات و افزایش راندمان می‌شوند.
- باعث کاهش تقاضای توان الکتریکی می‌شوند.
- کاهش تلفات در شبکه‌های بالا دستی
- افزایش طول عمر ترانسفورماتور
کاربرد ترانسفورماتور کم تلفات
ترانسفورماتورهای کم تلفات معمولا با توجه به ویژگی‌های منحصر به فردی که دارند برای کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حالت کلی برای کاهش تلفات این ترانس‌ها در انتخاب مواد اولیه مورد استفاده برای ساخت سیم پیچ، هسته و تمام تجهیزات مربوط به آن توجه کنید. در این صورت با استفاده از متریال‌های کم تلفات می‌توان به کاهش تلفات در ترانس منجر شد.
تفاوت ترانس کم تلفات با معمولی
ترانسفورماتور کم تلفات از جنبه‌های مختلفی با ترانس معمولی متفاوت است از جمله این پارامترها می‌توان به ملاحظات فنی، مواد اولیه و متعلقات، قیمت، شکل ظاهری، وزن و ابعاد، بهره برداری و… اشاره کرد. هر کدام از این موارد به نوبه خود در میزان تفاوت دو ترانس تاثیر گذار خواهند بود. در ادامه تفاوت این دو مدل تراس را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم.
از نظر ملاحظات فنی
» در ابتدا ترانس معمولی و کم تلفات از نظر جنس ورق هسته و حداکثر تلفات با هم تفاوت دارند. ترانس‌های معمولی جنس ورق هسته آن‌ها از M150-30S 5 با حداکثر تلفاتی حدود 1.5 وات در هر کیلو گرم بهره می‌برد در صورتی که ترانس کم تلفات با جنس ورق هسته با کد M105-30P 5 با حداکثر تلفات 1.05 وات در هر کیلو گرم استفاده شده است.
» در واقع با افزایش سطح مقطع سیم پیچ در ترانس کم تلفات میزان تلفات در حال اتصال ترانسفورماتور به بار و مصرف کننده کم می‌شود.
» در ترانس‌های کم تلفات به جای بوشینگ‌های سه پل از بوشینگ‌هایی با مقره بیرونی چهار پل استفاده شده است. در این صورت طول خزش بوشینگ بیشتر می‌شود و در محیط‌های آلوده که امکان وقوع خطا وجود دارد به اندازه قابل توجهی کم می‌شود. اساسا در ترانسفورماتورهای کم تلفات استقامت الکتریکی که در بوشینگ‌ها وجود دارد حدود 20 میلی‌متر بر کیلومتر است. و این در صورتی است که در ترانس‌های معمولی این مقدار واحد حدود 16 میلی‌متر بر کیلو ولت است.
» حداقل نقطه اشتعال روغن ترانسفورماتور کم تلفات حدود 5 درجه کمتر از روغن ترانس‌های معمولی است.
» ترانس‌های کم تلفات تا حداکثر دمای محیط 45 درجه سانتی‌گراد قابل بهره برداری است در صورتی که ترانس معمولی تا 40 درجه سانتی‌گراد قابل بهره برداری است.
تفاوت ترانس کم تلفات و معمولی از نظر قیمت
میزان بودجه و قیمت برای تهیه ترانسفورماتور کم تلفات در ظرفیت‌های مختلف به مراتب بیشتر از ترانس‌های معمولی است. با توجه به این که کاهش هزینه انرژی در ترانس کم تلفات، سرمایه مازاد به طور متوسط بین 18 تا 34 ماه به مصرف کننده برگشت داده می‌شود. پس از آن x درصد به نسبت نرانس نرمال در کاهش هزینه انژی مصرفی موثر است.
تفاوت‌ها از نظر مواد اولیه و متعلقاتی که دارند
در ترانسفورماتور کم تلفات برخی پارامترها همچون تیپ حنجر، ورق هسته، روغن و بوشینگ در راستای تامین نیازهای فنی با کمترین تلفات تغییر یافته خواهد بود.
تفاوت از نظر وزن و ابعاد و شکل ظاهری
باید بدانید که ابعاد و وزن ترانس‌های روغنی م تلفات حدود 10 درصد بیشتر از ترانس روغنی معمولی است. اما از نظر شکل ظاهری هم متفاوت هستند یعنی بوشینگ ترانس کم تلفات دارای 4 پله است و تانک آن از نظر ظاهر سایز بزرگ‌تری از ترانس نرمال دارد.
تفاوت از نظر اطلاعات روی پلاک مشخصات
گفتنی است که روی پلاک مشخصات ترانس کم تلفات یک حرف L در انتهای عنوان مدل ترانس اضافه شده است. اساسا استاندارد روغن IEC60296 بیان شده است و سپس تعداد وضعیت‌های تیپ برای ترانس‌ها 200 کیلو ولت بر آمپر به بالای عدد 5 درج شده است.
تفاوت از نظر بهره برداری
گفتنی است که این دو مدل ترانس از نظر مششخصات کلی بسیار شبیه به هم هستند و با استفاده از هر کدام آن‌ها بدون این که در سایر تجهیزات شبکه تغییراتی اعمال شود، جایگزین هم شوند.
